НА ВРВОТ НА СИТЕ НЕСЛАВНИ ЛИСТИ! Борба против коронавирусот во Црна Гора

4

До 17 декември, 2.372 граѓани ја загубија битката со коронавирусот, што е петти најнегативен резултат во светот, покажува светски познатиот статистички сајт Worldmeters

Од почетокот на пандемијата во Црна Гора, се сменија различни начини на борба против коронавирусот. Методи како полициски час, потоа неограничено движење, отворени, па затворени граници, кафулиња и други објекти, задолжителни потврди за Ковид итн. не ги даде очекуваните резултати. За тоа придонесе и неодговорноста на властите кои ги прекршија мерките што претходно ги донесоа, како и организирањето масовни собири за време на пандемијата. До 17 декември, 2.372 граѓани ја загубија битката со коронавирусот. Ако се земе како основа бројката во однос на еден милион луѓе, Црна Гора, според светски познатиот статистички сајт Worldmeters, го има петтиот најнегативен резултат во светот. На неславната листа на Црна Гора, балканските земји се Бугарија, Босна и Херцеговина, Северна Македонија и Унгарија, додека Перу има највисока стапка на смртност во светот.

Дополнително, до истиот период, Црна Гора е на самиот врв на светот, и тоа убедливо кога се споредува бројот на потврдени случаи. Така, според официјалните податоци, коронавирусот е регистриран 160 илјади пати, односно 255 илјади луѓе на милион жители. Не се знае точниот број на граѓани кои имале круна бидејќи имало случаи кога исто лице се заразило двапати. Иако епидемиолошките мерки насочени кон спречување на коронавирусот беа доста слични, а во некои сегменти и временски периоди поригорозни од земјите од Западна Европа, резултатите на Црна Гора во борбата против пандемијата се поразителни.

КАКО ЗАПАДОТ СЕ СПРАВИ СО ПАНДЕМИЈАТА

Шведска е земја во која начинот на кој се управува со пандемијата е под будното око на светската јавност уште од почетокот на пандемијата, поради многу полибералниот пристап во борбата против вирусот. Властите во таа земја од почетокот избегнаа воведување карантин и носење маски, а дури во третиот бран на епидемијата, по зголемувањето на бројот на нови случаи, беа воведени мерки за ограничување на бројот на купувачи, скратување на работното време и користете маски. Претежно се се засноваше на лична одговорност и взаемна доверба меѓу институциите и населението. И покрај ваквиот став, Шведска имаше речиси 2,5 пати помала смртност од Црна Гора и двојно помалку заразени од почетокот на пандемијата на милион жители.

Во Обединетото Кралство, во анализа на борбата против пандемијата, меѓупартискиот Комитет за наука и технологија и Комитетот за здравство и социјална заштита открија дека сериозните грешки и одложените активности на британската влада и научните советници чинат многу луѓе во Ковид- 19 пандемија. Во него се наведува дека подготовката на Велика Британија за пандемијата била премногу фокусирана на сличноста со грипот, а министрите предолго чекале со мерките за затворање на почетокот на 2020 година. Во анализата се наведува дека „одлуките за затворање и социјално дистанцирање во првите недели од пандемијата – и препораките што доведоа до тоа – се меѓу најважните неуспеси во јавното здравство што Обединетото Кралство некогаш ги доживеало“. Обединетото Кралство е пример за земја каде што борбата против вирусот се водеше на погрешен начин, но и покрај критиките од јавноста, стапката на смртност во споредба со Црна Гора е помала за околу 42 отсто, а бројот на заразени за околу 40 отсто на милиони жители

Третиот пример на западна земја беше Германија, земја која имаше една од најригорозните мерки во цела Европа. Кафулињата и кафеаните во таа земја се под клуч повеќе од половина година, а со зголемувањето на бројот на заболени во последните денови, невакцинираните граѓани не можат да влезат во продавниците, кафеаните и јавните установи. Резултатот на Германија во споредба со Црна Гора е три пати помалку заразени и исто толку смртни случаи. Во овие три земји процентот на вакцинирани целото население е околу 70 отсто, додека во Црна Гора е само 42 отсто и покрај тоа што на граѓаните им се достапни доволен број вакцини.

ХРОНОЛОГИЈА НА БОРБАТА

Од средината на март, кога беше регистриран првиот случај на коронавирус во земјава, ситуацијата во Црна Гора беше на работ на вонредна состојба до летните месеци. Движењето беше ограничено, а речиси секој објект освен трговските синџири беше затворен. Со ваквиот пристап, кој донесе крајно негативни економски последици, девет лица починаа од коронавирус во Црна Гора до 26 јуни, што е една од најниските стапки на смртност од вируси во Европа. Тогаш се чинеше дека круната е победена, речиси еден месец нема пријавен случај на инфекција, па властите ја прогласија Црна Гора за круна на слободна дестинација, иако со затворени граници.

Тој успех траеше до јули, по што ситуацијата драстично се промени на полошо. Туристичката сезона речиси и да не постоеше, границите беа затворени, но бројот на загинати значително ги надмина анализираните земји.

На 30 август се одржаа парламентарни избори, а со нив дојдоа и масовни собири на кои присуствуваа десетици илјади луѓе, и покрај мерките за забрана на собири. Кривата на Црна Гора, која ја покажува стапката на смртност од коронавирус на милион жители, стана независна на врвот, а врвот го достигна на 18 ноември, кога починаа 13 лица. Одговорот беше да не се дозволи работа на кафулиња и народни собири за време на новогодишните празници, па така во текот на јануари и дел од февруари, Црна Гора имаше најповолна епидемиолошка состојба од анализираните земји. Ситуацијата повторно нагло се промени во средината на февруари. Бројот на починати во Шведска, Велика Британија и Германија почна да опаѓа, а во Црна Гора нагло се зголеми. Индикативно е тоа што во тие земји тогаш почна масовното вакцинирање, додека во Црна Гора тоа беше случај дури на почетокот на мај.

Над десет луѓе на милион жители умираат секој ден до 21 април, додека за споменатите земји таа бројка била околу 1,5.

Неславниот рекорд беше поставен на 8 март, кога загинаа 18 лица, а исто толку луѓе починаа девет дена подоцна. Состојбата почна да се подобрува кон крајот на април, па на 12 мај, по неколку месеци, полицискиот час беше откажан. Во текот на летото, голем број туристи ја посетија Црна Гора, а неофицијално се зборуваше за историскиот „шпиц“ на сезоната. Владата се пофали со рекордна сезона во 2019 година. За разлика од минатата година, границите за соседните земји беа постојано отворени без ограничувања. Позитивниот тренд траеше до средината на август, но од тогаш до денес, во однос на Шведска, Велика Британија и Германија, но и во другите земји во светот, стапката на смртност беше убедливо најголема. Од Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) одбија да одговорат на прашања на „Вијести“ на оваа тема и покрај тоа што апелот беше упатен неколку пати.

Бевме лишени, меѓу другото, да коментираме за резултатите кои се меѓу најлошите во светот, како и за степенот до кој методите усвоени за спречување на коронавирусот се разликуваат од препораките на Светската здравствена организација и западните земји, и дали резултатите дека во изминатиот период се донесени погрешни антиепидемиски мерки, а нивниот ефект подоцна се гледа…

БРОЈКИТЕ СЕ ВЕРОЈАТНО УШТЕ ПОЛОШИ

Анализата на „Вијести“ покажа дека вкупниот број на починати од сите причини е 10.808 од јули 2020 година, месецот во кој ситуацијата со коронавирусот почна да се усложнува, до септември 2021 година. Тоа е 2.863 луѓе повеќе од петгодишниот просек (2015-2019) за тие 15 месеци. Кога ќе се споредат податоците од јули до декември во 2020 година, во споредба со петгодишниот просек за тие месеци, починале речиси илјада повеќе луѓе. Исто така, анализирајќи го бројот на смртни случаи од јануари до септември, во текот на 2021 година, обележана со пандемијата, речиси 2.000 лица починале повеќе во однос на петгодишниот просек, што е случај во последните години, токму кога починатите се исклучени од круна, забележително е и зголемување на бројот на починати во однос на петгодишниот просек.

Анализата покажува дека од почетокот на посилното присуство на пандемијата, односно од јули 2020 година до септември 2021 година, починале 880 лица повеќе во однос на петгодишниот просек за тие 15 месеци. Само во текот на декември 2020 и јуни 2021 година се регистрирани помалку смртни случаи отколку во претходните години. Директорот на ИЈЗ, Игор Галиќ, претходно за „Вијести“ изјави дека бројот на смртни случаи чија непосредна причина е ковид-19 „е само врвот на ледениот брег“, а дека вистинскиот број на починати од ковид-19 ќе се знае дури по ревизијата на статистика за смртност на ниво на цел свет.

Галиќ рече дека дополнителниот број на смртни случаи може да биде индиректно поврзан со коронавирусот или може да биде резултат на ослабен пристап до здравствена заштита за време на кризата со Ковид. „Самата Светска здравствена организација објави дека на 31 јануари 2020 година, кога официјалниот број на смртни случаи беше 1,8 милиони, вистинската бројка во светот беше околу 3 милиони, значи 1,2 милиони повеќе“, рече тогаш Галиќ. Во својата анализа објавена на крајот на август, британскиот магазин „Економист“ дојде до податок дека бројот на смртни случаи во светот поврзани со компликации поради коронавирус е многу поголем отколку што покажуваат официјалните податоци. Во случајот со Црна Гора, „Економист“ го анализираше периодот од 27 јули минатата година до 5 април годинава. Во дадениот период се пријавени 1.420 смртни случаи како последица на коронавирус, а според анализата на „Економист“ имало вкупно 1.910 смртни случаи („вишок смртни случаи“), односно смртни случаи директно и индиректно поврзани со пандемијата.

(Оваа приказна е направена преку проект што заеднички го спроведоа „Вијести“ од Црна Гора и „Коха“ од Северна Македонија)