Неизвесната зима го поскапува гасот во Европа

Цените на европскиот природен гас се зголемија во вторникот, иако 27-те земји-членки на ЕУ го одобрија планот за намалување на потрошувачката на гас за 15 отсто во следните осум месеци.

Предмесечниот холандски договор за фјучерси за гас TTF за август порасна за повеќе од 20% до неверојатни 214 евра за мегават час и фјучерс договорите со месеци на испорака до крајот на следниот март, сите забележаа скокови од околу 20%.

Зголемувањето на цените дојде еден ден пред рускиот гасен гигант Газпром да го намали протокот на гас до Германија преку гасоводот Северен тек 1 на 33 милиони кубни метри дневно, или само 20% од вкупниот капацитет на пругата.

Изгледите за тоа итно намалување на понудата се чинеше дека ги надминуваат размислувањата за потенцијалната загуба на побарувачката што произлегува од усвојувањето на планот на ЕУ „Заштедете гас за безбедна зима“ во Брисел.

Еврокомесарот за енергетика Кадри Симсон им рече на новинарите пред состанокот дека блокот треба да биде подготвен Русија целосно да го прекине снабдувањето со гас за Европа „во секој момент“.

Намалувањето на потрошувачката сега би требало да ѝ помогне на Европа да ги надополни залихите за гас, кои моментално се на околу 66% од капацитетот, а исто така би го намалила јазот помеѓу понудата и побарувачката во случај на нови прекини во снабдувањето понатаму.

Планот, кој го опфаќа периодот од 1 август до 31 март, ќе биде доброволен, освен ако мнозинството земји-членки не се согласат да прогласат „вонредна состојба“ за снабдување со гас. Предлогот за прогласување таква вонредна состојба може да биде поднесен на одобрување од Европската Комисија или од пет земји-членки.

Земјите-членки истакнаа различни планови што ги поставија за да ја исполнат целта од 15%. Некои од нив се потпираат на префрлање од природен гас кон други горива за производство на електрична енергија, вклучувајќи мазут или јаглен, како и зголемување на уделот на обновливите извори на енергија во производството на електрична енергија и вклучување на нуклеарните централи.

Многу земји-членки, исто така, ги истакнаа плановите за намалување на употребата на гас и електрична енергија во зградите на јавниот сектор, како и започнување кампањи за информирање на јавноста за да ги поттикнат бизнисите и домаќинствата да користат помалку енергија.

Иако најавата на Газпром се чини дека го заплаши европскиот пазар на гас, дипломатите на ЕУ велат дека исто така ја поттикнала групата да постигне договор за одговор.

Симсон рече дека „нема техничка причина“ за државно контролираниот Гаспром да го намали својот извоз на гас во Европа. Таа го нарече „политички мотивиран чекор“ што покажа дека земјите на ЕУ треба да бидат подготвени за целосно запирање на снабдувањето.

Еврокомесарот Симсон одби да каже дали последното намалување на протокот на гас преку гасоводот Северен тек 1 ќе предизвика прогласување вонредна состојба според новиот план. Еден дипломат на ЕУ вклучен во разговорите изјави за Energy Intelligence дека најавата на Гаспром за намалени текови била „подарок“ за оние кои се вклучени во преговорите за планот.

Првичниот предлог – објавен пред објавувањето на Газпром – доведе до јавен притисок од повеќе од десетина земји-членки на ЕУ.

По објавата, само една земја – Унгарија – остана против идејата за рационализирање на гасот. Во тој момент, сепак, вниманието беше префрлено од тоа дали да се поддржи планот на тоа како да се измени во таков што може да работи за сите земји-членки. Сепак, скептиците укажуваат на низа исклучоци достапни за земјите-членки и нивните индустрии кои би можеле да им овозможат да го избегнат барањето за намалување на побарувачката на гас.

Во договорот беа вметнати шест исклучоци. На пример, островските земји како Ирска и Малта, или оние кои немаат добри физички врски со европските пазари на гас, како што се Шпанија и Португалија, би можеле да бараат исклучоци. Исто така, постојат исклучоци за клучните индустрии кои користат природен гас како суровина или во процеси кои бараат високи температури.

Исто така, постојат потенцијални исклучоци за балтичките земји, чија електрична мрежа е поврзана со онаа на Русија, и за секоја земја каде што намалувањето на употребата на гас може да предизвика вонредна состојба на електрична енергија.

На оние земји кои складираа повеќе гас од целта на ЕУ од 80% од капацитетот до 1 ноември, ќе им биде дозволено да го пресметаат вишокот во однос на мандатот за намалување на побарувачката.

Чешкиот министер за индустрија Јозеф Сикела, кој ги водеше преговорите, ги бранеше отстапувањата велејќи дека нивното севкупно влијание веројатно нема да го намали целното намалување на побарувачката од 15%.